Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε να εξελίσσονται γύρω μας όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα καθώς και φυσικές καταστροφές στα οποία ο πλανήτης μας καθώς και εμείς οι ίδιοι δεν ήμασταν συνηθισμένοι να τα βιώνουμε. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες συχνά οδηγούν σε πυρκαγιές, οι απότομες μεταβολές στη θερμοκρασία καθώς και οι έντονες βροχοπτώσεις οδηγούν σε πλημμύρες.Πολλές φορές δε, τα φαινόμενα αυτά ακολουθούνται από έντονα κεραυνικά πλήγματα.
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, άλλα γεωπολιτικά φαινόμενα επηρεάζουν περαιτέρω τα ενεργειακά αποθέματα σε παγκόσμιο επίπεδο με αποτέλεσμα να λαμβάνονται αποφάσεις για προγραμματισμένες ή και απρογραμμάτιστες διακοπές της ηλεκτροδότησης από τα κράτη. Αυτές καταπονούν τον ηλεκτρολογικό και κυρίως τον ευαίσθητο ηλεκτρονικό εξοπλισμό στις εγκαταστάσεις μας.
Οι πρίζες και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός μπορούν να καταστραφούν ολοκληρωτικά αν δεν προστατευτούν.
Όλα τα παραπάνω μας κάνουν να αναλογιστούμε διπλά τις επιπτώσεις, οι οποίες κατά περίπτωση διαφέρουν και παρουσιάζουν κλιμακούμενη σοβαρότητα. Παραδείγματα επιπτώσεων από την καταπόνηση του ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού μπορεί να είναι τα παρακάτω:
- Κόστος για την αντικατάσταση του κατεστραμμένου εξοπλισμού: το αυτονόητο. Συσκευές οι οποίες επλήγησαν επειδή δεν είχαμε προβλέψει την προστασία τους, πρέπει να αντικατασταθούν και προφανώς στην συνέχεια να προστατευθούν.
- Διακοπή παραγωγής: αφορά κυρίως σε βιομηχανίες, εργοστάσια και γενικά σε γραμμές παραγωγής των οποίων η απώλεια ηλεκτρονικού εξοπλισμού μπορεί να οδηγήσει σε διακοπή της παραγωγής και τελικά σε απώλεια εισοδήματος αλλά και δυσφήμιση για την εταιρεία.
- Απώλεια υπηρεσιών: δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία και λοιπές κρατικές και μη δομές.
- Απώλεια συστημάτων ασφαλείας: η απώλεια συστημάτων ασφαλείας μπορεί να είναι ιδιαίτερα κρίσιμη ανάλογα με την περίπτωση. Για παράδειγμα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εμπορικά κέντρα αλλά και περισσότερο σοβαρές περιπτώσεις όπως εγκαταστάσεις πυρομαχικών ή καυσίμων.
- Απώλεια ζωής: σε ακραία περίπτωση αλλά διόλου σπάνια, η βίαιη καταστροφή ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, κυρίως όταν δημιουργείται από κεραυνικό πλήγμα μεγάλης έντασης, που συνοδεύεται από βραχυκύκλωμα μπορεί για διάφορους λόγους να οδηγήσει σε απώλεια ζωής.
Η προστασία του ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού είναι απαραίτητη και καθορίζεται από πρότυπα προστασίας διεθνών επιτροπών.
Όλα τα παραπάνω οδήγησαν τις διεθνείς ηλεκτροτεχνικές επιτροπές, αφενός στο να δημιουργήσουν πρότυπα προστασίας από κεραυνικά ρεύματα και κρουστικές υπερτάσεις, αλλά και στο να συμπεριλάβουν στο νέο πρότυπο ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων (HD60364), ειδικές παραγράφους για την προστασία από τα φαινόμενα αυτά.
Από τον Ιούλιου του 2020, ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) εξέδωσε το νέο πρότυπο ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων ΕΛΟΤ ΕΝ 60364. Όπως ορίζεται σε Υπουργική Απόφαση στις 08.10.2021, τίθεται σε υποχρεωτική εφαρμογή με μεταβατικό στάδιο (δηλαδή να ισχύει παράλληλα με το παλαιό πρότυπο ΕΛΟΤ 384) μέχρι τον Απρίλιο του 2023. Με βάση τη νέα Υπουργική Απόφαση στις 03.03.2023 το μεταβατικό στάδιο παρατείνεται μέχρι την 31.12.2023. Άρα από την 01.01.2024 θα πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά το νέο και μόνο πρότυπο.
Το πρωτόκολλο προστασίας ηλεκτρολογικού εξοπλισμού μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το είδος της εγκατάστασης.
Σύμφωνα με το νέο πρότυπο ΕΛΟΤ 60364, οι εγκαταστάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- εκείνες που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη ζωή, την πολιτιστική κληρονομιά και τις παραγωγικές διαδικασίες (μουσεία, νοσοκομεία, δημόσια κτίρια, μεγάλα γραφεία, εμπορικά κέντρα, κέντρα διασκέδασης-εστίασης κλπ.) στις οποίες είναι υποχρεωτική η τοποθέτηση διατάξεων προστασίας από κρουστικές υπερτάσεις (SPDs) και
- όλες τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις (οικίες, μικρά γραφεία κλπ.) στις οποίες θα πρέπει να γίνεται μελέτη επικινδυνότητας για να ορίζεται η αναγκαιότητα ή όχι της χρήσης SPDs.
Οι παραπάνω ενέργειες μας κάνουν να αναλογιστούμε τη σοβαρότητα της αντιμετώπισης του φαινομένου από τις διεθνείς επιτροπές με σκοπό την επιβολή της χρήσης διατάξεων προστασίας στην είσοδο της τροφοδοσίας των κτιρίων. Καθώς, οι διεθνείς ηλεκτροτεχνικές επιτροπές, δε γνωρίζουν την ύπαρξη ή μη ηλεκτρονικού εξοπλισμού εντός των εγκαταστάσεων, μπορούν και επιβάλουν μόνο τη χρησιμοποίηση διατάξεων στην είσοδο των εγκαταστάσεων και αναφέρουν ότι στην περίπτωση ύπαρξης ηλεκτρονικού εξοπλισμού θα πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες των αρμόδιων προτύπων (σειρές προτύπων EN 62305 και ΕΝ 61643).
Πως μπορούμε να προστατεύσουμε σωστά τις ηλεκτρικές μας συσκευές;
Η αντικεραυνική ασφάλεια του εξοπλισμού μας απαιτεί τοποθέτηση πολλών συστημάτων προστασίας.
Το πρόβλημα είναι περισσότερο σύνθετο και απαιτεί ολιστική προσέγγιση για ολοκληρωμένη προστασία. Η τοποθέτηση ενός μόνο συστήματος προστασίας στην είσοδο της τροφοδοσίας δε διασφαλίζει πάντα την προστασία του ηλεκτρονικού και του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού. Είναι πολλοί οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην παρεχόμενη ποιότητα προστασίας και πολλά αυτά που θα πρέπει να εφαρμόσουμε για να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αντικεραυνικό ράγας τύπου Τ2-T3 της Raycap
Η ελληνική εταιρεία Raycap, η μεγαλύτερη εταιρεία στον τομέα αυτό παγκοσμίως, μας λέει ότι το να προστατεύσουμε τον εξοπλισμό μας από κεραυνικά ρεύματα και κρουστικές υπερτάσεις, απαιτεί το συνδυασμό καλής μελέτης, κατάλληλων πιστοποιημένων διατάξεων και σωστής συνδεσμολογίας. Όταν κάποια από τις παραπάνω απαιτήσεις δεν ισχύει, τότε όχι μόνο δεν έχουμε προστασία αλλά η ίδια η διάταξη προστασίας μπορεί να μας προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα από το φαινόμενο.
Και μπορεί για την προστασία του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού τα πράγματα να είναι περισσότερο απλά και εύκολα (προφανώς πολλοί κατασκευαστές SPDs να μπορούν να προσφέρουν ποιότητα προστασίας ηλεκτρολογικού εξοπλισμού), αλλά για την προστασία του ηλεκτρονικού εξοπλισμού τα πράγματα γίνονται περίπλοκα και απαιτούν εξειδίκευση, τόσο από τον εγκαταστάτη που θα κάνει την επιλογή των SPDs και την τοποθέτηση, όσο και από τον κατασκευαστή των SPDs. Στην προστασία του ηλεκτρονικού εξοπλισμού οι μικρές λεπτομέρειες (τα μικρά γράμματα στα τεχνικά χαρακτηριστικά των SPDs και η πίσω σελίδα του προτύπου, που δε διαβάστηκε ποτέ) έχουν τεράστια σημασία, τόσο για τις μικρές εγκαταστάσεις όπως είναι οι οικίες, κυρίως δε για τις πολύ μεγαλύτερες εγκαταστάσεις.
Όπως φαίνεται από τα σεμινάρια που διοργανώνει η ΚΑΥΚΑΣ, σε συνεργασία με την RAYCAP, τα τεχνικά χαρακτηριστικά των SPDs (με πρώτο και κυριότερο τη στάθμη προστασίας Up που προσφέρουν) αλλά και ο τρόπος συνδεσμολογίας τους (με τη μέθοδο in-line που ιδανικά προτείνουν τα πρότυπα), είναι οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες για την προστασία του ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Από εκεί και πέρα, το να διαθέτουν πιστοποιητικά τα SPDs, διασφαλίζει όχι μόνο την ορθότητα των τεχνικών χαρακτηριστικών τους, όχι μόνο διασφαλίζουν το σωστό τρόπο ασφάλισης και τοποθέτησης τους (η πιστοποίηση αφορά και το φυλλάδιο οδηγιών τοποθέτησης) αλλά και εξασφαλίζει την ασφαλή ενεργοποίηση ή αστοχία τους, χωρίς έκρηξη, έκλυση καπνού ή ανάφλεξη.
Η συνεργασία της ΚΑΥΚΑΣ τα τελευταία 10 χρόνια με την Raycap έχει αποδείξει ότι, πλέον η προστασία του εξοπλισμού έχει αλλάξει σελίδα, έχει ανέβει επίπεδο και έχει μία επαγγελματική προσέγγιση που παρέχει προστασία και ασφάλεια όχι μόνο στον Ηλεκτρολόγο Εγκαταστάτη, αλλά και στον τελικό χρήστη.
Πέτρος Κουράκλης,
Senior Product Manager
Procurement & Presales Department, KAFKAS
