Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε έρθει αντιμέτωποι με την αγορά ενός UPS για την προστασία των ευαίσθητων συσκευών μας. Μάλιστα πριν αρχίσουμε να το ψάχνουμε, φάνταζε αρκετά απλό, στην αναζήτηση όμως για την καλύτερη επιλογή συναντήσαμε πολλές δυσκολίες και έπρεπε να πάρουμε αποφάσεις για πράγματα που δεν γνωρίζουμε!
Ας μάθουμε λοιπόν τι είναι αυτά που πρέπει να γνωρίζουμε για την σωστή επιλογή ενός UPS.
Τί είναι το UPS;
Το UPS είναι μία συσκευή η οποία έχει αποθηκευμένη ενέργεια σε μπαταρίες την οποία την παρέχει στις συσκευές που είναι συνδεδεμένες πάνω του όταν υπάρξει απώλεια του ρεύματος από το δίκτυο. Βοηθάει στην μείωση των πιθανοτήτων απώλειας δεδομένων και βλαβών στις ηλεκτρονικές συσκευές που μπορούν να προκληθούν από ένα μη προγραμματισμένο «απότομο» κλείσιμο (όπως όταν έχουμε διακοπή ρεύματος).
Γιατί χρειάζομαι UPS;
Σε περίπτωση διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος τα UPS αμέσως τροφοδοτούν τις συσκευές που είναι συνδεδεμένες πάνω τους, παρέχοντας τους την ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζονται. Ο χρόνος που μπορεί να τροφοδοτήσει ένα UPS τις καταναλώσεις εξαρτάται από συνδεδεμένο φορτίο και την αποθηκευτική ικανότητα ενέργειας του UPS. Στο διάστημα του χρόνου όπου τα συστήματα μας τροφοδοτούνται από το UPS μας δίνετε η δυνατότητα να απενεργοποιήσουμε ευαίσθητο ηλεκτρονικό εξοπλισμό όπως υπολογιστές, κονσόλες/βιντεοπαιχνίδια κ.α..
Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι UPS;
Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες ανάλογα τον τρόπο λειτουργίας τους και είναι τα :
- Standby
- Line-Interactive
- On-line (Double conversion)
Παρακάτω μπορείτε να βρείτε αναλυτικότερα τον τρόπο λειτουργίας του εκάστοτε UPS.
Standby UPS: Το Stand-by UPS είναι το πιο σύνηθες UPS, o τρόπος λειτουργίας του είναι απλός, το UPS τροφοδοτεί τις συσκευές που είναι συνδεδεμένες πάνω του απευθείας από το δίκτυο που τροφοδοτείται και το ίδιο. Μόλις υπάρξει διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος τότε ενεργοποιείται η τροφοδότηση από τις μπαταρίες του. Αυτά τα UPS προτείνονται για απλές καθημερινές συσκευές όπως υπολογιστές, συναγερμοί, συσκευές δικτύου (switches, routers) και γενικότερα βασικό ηλεκτρολογικό εξοπλισμό.
Line-Interactive: Στο Line-Interactive UPS ο τρόπος λειτουργίας είναι διαφορετικός. Οι συσκευές που είναι συνδεδεμένες πάνω στο UPS τροφοδοτούνται μέσω ενός inverter. Το Inverter χρησιμοποιεί το ρεύμα δικτύου για να φορτίζει τις μπαταρίες και για να τροφοδοτεί τις συνδεδεμένες συσκευές. Σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος από το δίκτυο, το Inverter χρησιμοποιεί την αποθηκευμένη ενέργεια στις μπαταρίες για να τροφοδοτήσει τις συνδεδεμένες συσκευές. Η κύρια διαφορά του με το Standby είναι η προσθήκη του inverter, το οποίο καταφέρνει σχεδόν ακαριαία να κάνει την εναλλαγή από την τροφοδότηση από το δίκτυο στην τροφοδότηση από τις μπαταρίες.
On-line (Double Conversion): Τα On-line UPS έχουν ένα πιο σύνθετο μηχανισμό, αλλά η λογική λειτουργίας τους είναι πολύ απλή. Δηλαδή το On-line UPS τροφοδοτείται από το δίκτυο ηλεκτρικού ρεύματος και φορτίζει μόνιμα τις μπαταρίες, οι συνδεδεμένες συσκευές (οι καταναλώσεις) τροφοδοτούνται από τις μπαταρίες συνεχώς και έτσι δεν έχουν καμία “επαφή” με το δίκτυο ηλεκτρισμού. Με αυτό το τρόπο υπάρχει μηδενικός χρόνος μεταγωγής όταν θα υπάρξει διακοπή ρεύματος καθώς οι καταναλώσεις όπως είπαμε τροφοδοτούνται πάντα από τις μπαταρίες του UPS.
Από ποια ηλεκτρολογικά προβλήματα/βλάβες μπορεί να με προστατέψει ένα UPS;
Η πλειοψηφία των ανθρώπων ανησυχεί μόνο για το πρόβλημα της παρατεταμένης διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος. Στην πραγματικότητα υπάρχουν πάρα πολλά προβλήματα στο δίκτυο ηλεκτρικού ρεύματος τα οποία επηρεάζουν τον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό μας.
Παρακάτω μπορείτε να βρείτε τα πιο σύνηθες προβλήματα που συναντάμε:
Διακοπές βραχείας διάρκειας: Είναι η διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος η οποία μπορεί να διαρκέσει από δευτερόλεπτα μέχρι αρκετές μέρες. Μπορεί να προκληθεί από τις κακές καιρικές συνθήκες, βλάβη σε ηλεκτρολογικό εξοπλισμό του διανομέα ή κάποια άλλη αιτία.
Μεταβατικές υπερτάσεις: Είναι μία σύντομη αλλά με πολύ μεγάλη αύξηση της ενέργειας του ρεύματος, προκαλείται είτε από κεραυνούς είτε από το δίκτυο ηλεκτροδότησης. Η κρουστική υπέρταση είναι ικανή να καταστρέψει ευαίσθητο ηλεκτρολογικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό.
Βυθίσεις τάσης: Αποτελεί μία ακούσια ή σκόπιμη βύθιση της τάσης του ηλεκτρικού δικτύου για μεγάλο χρονικό διάστημα, στην περίπτωση αυτή από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας αντί για 230V τάση λαμβάνουμε αρκετά λιγότερη (π.χ. 190V). Είναι ικανή τα καταστρέψει ηλεκτρολογικό εξοπλισμό.
Αρμονική παραμόρφωση: Αποτελεί πρόβλημα της σύγχρονης εποχής το οποίο εντείνετε με την όλο και μεγαλύτερη χρήση ηλεκτρονικών ισχύος. Παρατηρούνται σε πάρκα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, σε κτίρια γραφείων που χρησιμοποιούν υπολογιστές, φωτισμό LED, κλιματιστικά, ηλεκτρονικός εξοπλισμός κ.α.. Τα κυριότερα προβλήματα όπου το πρόβλημα είναι πάρα πολύ έντονο μπορεί να έχουμε καταπόνηση/καταστροφή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, αύξηση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Όλα τα UPS με προστατεύουν από τα παραπάνω προβλήματα του δικτύου;
Δεν μπορούν όλα τα UPS να ανταπεξέλθουν στα προαναφερθέντα προβλήματα αλλά δεν είναι και απαραίτητο αυτό καθώς εξαρτάται από την εφαρμογή και τον εξοπλισμό που καλούμαστε να υποστηρίξουμε. Ωστόσο στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε πως τα UPS ανταποκρίνονται στις παραπάνω προκλήσεις/βλάβες/προβλήματα του δικτύου ηλεκτρικού ρεύματος.
| Standby¹ | Line-Interactive | On-line | |
| Αρμονικές παραμορφώσεις | ❌ | ✅ | |
| Βυθίσεις τάσης | ❌ | ✅ | |
| Μεταβατικές υπερτάσεις | ❌ | ✅ | |
| Διακοπές βραχείας διάρκειας | ✅ | ✅ |
¹ Δεν είναι απόλυτο καθώς μερικοί κατασκευαστές μπορούν να προσθέτουν επιπλέον διατάξεις στα UPS τους ώστε να παρέχουν προστασία στις μεταβατικές υπερτάσεις ή ακόμα και στις βυθίσεις τάσης. Αυτό διαπιστώνεται από τα τεχνικό φυλλάδιο του προϊόντος.
Πως επιλέγω την σωστή χωρητικότητα UPS για τον εξοπλισμό μου;
Ο απλός τρόπος να επιλέξουμε ένα UPS ξεκινάει με δύο απλές ερωτήσεις:
- Τι φορτίο έχουν οι συσκευές που θέλω να διασφαλίσω την λειτουργία τους σε περίπτωση διακοπής και
- Πόσο χρόνο θα πρέπει να υποστηρίζει το UPS τις συσκευές αυτές
Για να γίνει κατανοητό πιο εύκολα θα χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα, έστω ότι έχω έναν υπολογιστή γραφείου, έναν εκτυπωτή και ένα router για το internet. Διαβάζοντας τα ταμπελάκια τους βλέπω την ισχύ τους 400W, 200W και 100W αντίστοιχα. Τέλος ο χρόνος που χρειαζόμαστε να λειτουργήσουν οι συσκευές αυτές σε περίπτωση διακοπής ρεύματος είναι το μέγιστο 5 λεπτά καθώς αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προλάβουμε να κάνουμε ασφαλή απενεργοποίηση των συσκευών.
Άρα έχουμε συνολικά 700W φορτίο και χρειαζόμαστε χρόνο λειτουργίας του λιγότερο από 5 λεπτά.
Με αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να επιλέξουμε ένα UPS που να καλύπτει τις ανάγκες μας. Συνήθως οι κατασκευαστές UPS αναγράφουν στα χαρακτηριστικά των UPS το μέγιστο φορτίο που μπορούν να υποστηρίξουν και το μέγιστο χρόνο που μπορούν να υποστηρίξουν το εκάστοτε φορτίο.
Στην περίπτωση που δεν αναγράφουν τα μέγιστα όρια, οι κατασκευαστές, τότε θα πρέπει να ψάξουμε τα υπόλοιπα τεχνικά χαρακτηριστικά του UPS. Όμως ένας “άτυπος” γενικός κανόνας είναι ότι πολλαπλασιάζουμε με 0,7 την φαινομένη ισχύς που αναγράφεται στο UPS. Δηλαδή έστω ότι ένα UPS έχει 1000 VA (φαινομένη ισχύς) το πολλαπλασιάζουμε με το 0,7 και βρίσκουμε τι φορτίο μπορεί να αντέξει.
Στην δική μας περίπτωση έχουμε:
1000 VA x 0,7 = 700W
(Προσοχή: είναι ένας γενικός κανόνας που ανταποκρίνεται μερικώς σε οικιακές εφαρμογές)
Λίγες παραπάνω τεχνικές πληροφορίες, ο συντελεστής 0,7 έχει να κάνει με το πόσο καλά μπορεί να μετασχηματίσει την αποθηκευμένη ενέργεια από τις μπαταρίες, σε ενέργεια που μπορούν να καταναλώσουν οι συνδεδεμένες συσκευές στο UPS. Αυτό εξαρτάται από την ποιότητα κατασκευής και τον τρόπο λειτουργίας του UPS. Επίσης τα UPS Line-interactive έχουν καλύτερο απόδοση στον μετασχηματισμό της αποθηκευμένη ενέργειας που ανάλογα την κατασκευή τους κυμαίνεται από 0,85 – 0,95.
| Συντελεστής μετασχηματισμού | |
| Standby UPS | 0,65 – 0,75 |
| Line-Interactive UPS | 0,85 – 0,95 |
Ένα UPS που δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις μας, συνήθως οφείλεται στην επιπόλαια/αυθόρμητη αγορά και όχι στην κακή ποιότητα κατασκευής ή σε ελαττωματικό προϊόν. Πριν την αγορά ενός UPS θα πρέπει να ξέρουμε τι ανάγκες μας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ποιες συσκευές θέλουμε να συνδέσουμε τώρα και ποιες είναι οι πιθανές συσκευές που θα συνδεθούν στο άμεσο μέλλον. Έχοντας αναλύσει αρκετά από τα χαρακτηριστικά των UPS, πλέον θα είμαστε σε θέση να κάνουμε σωστότερες επιλογές για τις ανάγκες μας πετυχαίνοντας την μέγιστη δυνατή απόδοση για τις απαιτήσεις μας.
